İş Kazaları

Kaza Nedir?

Kaza, kasıt söz konusu olmaksızın meydana gelen, beklenmedik ve sonucu istenmeyen olay olarak tanımlanır.

İş Kazası Nedir?

ILO tarafından iş kazası şöyle tanımlanır: “Belirli bir zarar veya yaralanmaya yol açan, önceden planlanmamış, beklenmedik bir olaydır.”

“İş kazası iş gören veya iş eğitimine giderken veya işletme içinde çalışırken veya çalışma araçlarının bakımını ve muhafazasını yaparken aniden olan, iş görene zarar veren bir olaydır.”

WHO ya göre iş kazaları “Önceden planlanmamış çoğu zaman kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olaydır.’

506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, sosyal sigorta uygulaması içinde iş kazalarını, insanların kazanma gücünü engellemesi ölçütüne dayandırmış ve bunları sakatlığa yol açan olaylar olarak ifade eder.

5510 ‘Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, İş Kazası,

1. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalıştırıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında,
3. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4. Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.

Bu kanuna göre, bir kazanın iş kazası sayılması için yukarıda sayılan durumlardan en az birinin gerçekleşmesi sonucunda sigortalının bedence veya ruhen arızaya uğraması gerekmektedir.

İş kazalarının nedenleri 4 temel madde altında inceleyebiliriz.

1. İnsan
   • Psikolojik (unutkanlık, tedbirsizlik, ihmalci davranış, istem dışı vb)
   • Fiziksel (yorgunluk, alkol, uykusuzluk vb)
   • İşyeri nedenleri (insan ilişkileri vb)
2. Makine (hatalı ekipman, eksik kusurlu koruyucular vb)
3. Ortam-Çevre (yetersiz çalışma bilgisi, uygunsuz çalışma metodu)
4. Yönetim (yetersiz organizasyon, yetersiz eğitim, uygun olmayan personel istihdamı)

İş kazası basit yaralanmalar, kırık vs ile sonuçlanabileceği gibi ciddi sakatlıklar ve ölüm ile de sonuçlanabilir.

En çok iş kazasını sırasıyla; metal, maden, tekstil alanında görülüyorken;

En çok ölümlü iş kazası; inşaat, nakliyat, maden işlerinde görülmektedir.

2014 istatistik verilerine göre 1886 ölümlü iş kazasında 423 ölümlü iş kazası ile inşaat alanı ilk sırayı alırken; en çok ölüm sebeplerinde trafik servis kazaları 421, zehirlenme ve boğulmalar 395 ölümlü vaka ile karşımıza çıkıyor. Düşme, ezilme, göçük altında kalma, elektrik çarpması en çok can alan iş kazası sebepleri arasındadır.

Yaşa göre dağılımda ise en çok 28-50 yaş arasında ölümlü iş kazası görülürken, erkeklerde ölümlü kaza oranı kadın işçilere göre çok fazladır.

İş kazalarından korunmak için;

• Gerekli mühendislik tedbirlerinin alınması
• Eğitim, ikna ve teşvik,
• Kişisel koruyucu donanımların kullanılması,
• Disiplin kurallarının uygulanması,
• Sağlık kontrollerinin düzenli yapılması gerekmektedir.

İş kazası olduğunda ne yapılmalıdır?

• Kazanın işletme içinde ilgili kişiye bildirilmesi,
• Yaralı kişi ya da kişilere tıbbi bakım ve ilkyardım sağlanması,
• Kazanın incelenmesi,
• Tekrarını önleyici tedbirlerin alınması gerekir.

İş kazası geçiren çalışanda geçici iş görmezlik söz konusuysa ‘geçici iş görmezlik ödeneği’;

Sürekli iş görmezlik söz konuysa ‘sürekli iş görmezlik ödeneği’ sigorta tarafından ödenir.

İş yeri Hekimi

Dr. İlknur Pişkin

Kaynaklar:

• www.isguygulama.com

• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu

• SGK 2014 Yılı İş Kazası İstatistiği