Bir kese var, ağır değil, büyük değil ve tamamıyla bize ait. İçinden ne kadar harcasak da tükenmeyecek bir kese. Fakat bir sorun var. Toprağı eker gibi koyuluyor bu kesenin içine her şey. Ve çoğalarak zenginleştiriyor sahibini.
Önemli olan kesenin içinde neler olduğundan çok oraya neler ekildiği ve bu ekilen şeylerin nasıl yetiştirildiği.
Bana, sevgili yazar, hangi dünyada yaşıyorsun diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Böyle bir kese olsaydı, üstelik herkeste olsaydı, bu kadar sıkıntı, açlık, sefalet, vahşet olmazdı diye yükselen sesler de var sanki aralarda.
Sevgili okuyucu, seninle aynı dünyada yaşıyorum. Ve bu keseden her birimizde olduğunu iddia ediyorum, fakat bir farkla, gözle görünür bir kese değil bu. Sözlükler onu şöyle tanımlıyor: Yaratılış, tabiat, huy’un çoğul şekli; ahlak.
Bu kesenin içine tevazu eker, besler ve büyütürsen, ömür boyu sonsuz bir tevazu hazinesi senin olmaz mı? Ya da kibir, çoğalarak her yere dağılmaya başlar.
Israrla tekrarladığımız düşünceler, davranışlar, duygular, bakış açılarımız zaman içerisinde bizde kök salar ve birer huya dönüşür.
Tohum, içinde koca bir ağacı barındırsa da olduğu haliyle ağaç değildir, havayı temizleyemez, toprağı tutamaz. Onu ekip bakımını yaparak büyütmediğimiz sürece ondan faydalanamayız. Ahlakı da böyle görüyorum ben. Bir davranış var, ona özeniyoruz fakat diğer türlü davranmak kolayımıza geldiği için özendiğimiz şeyi uygulamıyoruz. Zor da gelse sürekliliği yakalamadıkça o davranışın ahlakımızın bir parçası olduğunu da söyleyemeyeceğiz. Daha kötü senaryolar da var. Yanlış olduğunu bilsek de, kolayımıza geldiği için sürekli yaptığımız şeyler var. Bir gün bırakmayı ümit ederek yapmaya devam ediyoruz, ne olacak? Buyrun cevabı Mevlana Hazretlerinden dinleyelim:
Yol Kenarına Diken Eken Adam
Adamın biri bir yolun kenarına dikenler ekti. Dikenler büyüyüp gelişince yoldan geçenleri rahatsız etmeye başladı. Gelip geçenler:
“Bu dikenleri sök, insanları rahatsız etmesinler,” demeye başladılar. Adam ise bunları duyuyor fakat aldırmıyordu. Bir gün Allah’ın bir velisi ona:
“Mutlaka bu dikenleri sök,” dedi.
Adam itiraz etmedi:
“Evet, mutlaka bir gün sökerim,” dedi.
Adam habire yarın yarın dedikçe dikenler büyüyüp kuvvetleniyordu.
Veli adama:
“Ey vaadinde durmayan adam, sök şu dikenleri, bu işi sürüncemede bırakma,” dedi.
Adam:
“Babacığım, bir hayli gün var, bugün olmazsa yarın, bir gün mutlaka bu işi yapacağım,” dedi.
Allah’ın velisi bunun üzerine şu sözleri söyledi:
“Sen, hep yarın diyerek bu işi erteliyorsun; fakat şunu bil ki her geçen gün o dikenler büyüyüp güçleniyor, dikenleri sökecek olan sen ise güç kuvvet kaybediyorsun; dikenler gün geçtikçe gençleşiyor sense ihtiyarlıyorsun,” dedi.
…
Ahlakın işleyiş sistemini biraz çözdük, fakat bu sistemi hangi ilkelerle işleteceğimizi bilmiyorsak, onu da buyrun “Ahlakı Kur’an olan” Fahr-i Kainat’tan (sav) dinleyelim:
“Nevvaz bin Sem’an (ra) diyor ki:
Rasulullah’a (sav), iyilik ve günahı sordum; İyilik, güzel ahlaktır; günah da içinde tereddüt uyandıran ve halkın bilmesini istemediğin şeydir, dedi.”
Ebudderda’dan (ra): Peygamber (sav) şöyle demiştir:
“Kıyamet gününde mümin kulun terazisinde güzel ahlaktan daha ağır bir şey olmayacaktır. Ve Allah, fahiş ve kötü kelam eden kimseden nefret eder.”
Kur’an-ı Kerim’de Allah (cc) Peygamberimize hitaben; “Ve şüphesiz sen, pek evrensel/genel geçerli mükemmel bir ahlak üzerindesin.” buyurmuştur. O halde nereye bakacağımızı artık biliyoruz.
Şair Fuzuli’nin kasidesinde bahsettiği “su” olabilmek için gayreti elden bırakmamalıyız sanırım:
“Tıynet-i pâkini rûşen kılmış ehl-i âleme
İktidâ kılmış tarîk-ı Ahmed-i Muhtâre su”
“Su, Hz. Muhammed (sav)’in gösterdiği yola (Kur’ân yoluna) uymakla temiz yaratılışını bütün dünyaya açıkça göstermiştir.”
…
Ucu bucağı gözükmeyen bahçeden bir kaç çiçeği eline tutuşturdum sevgili okur. Diğerlerini keşfetmek, tohumlarını alıp kendi bahçelerimize ekmek, hazine kesemizi zenginleştirmek artık bize kalmış.
Zehra Binark
- [1] Mesnevi’de Geçen Bütün Hikayeler ve Hikmetleri, Derleyen: Mehmet Zeren, Bilge Kültür Sanat Yayın Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti., 4. Basım, Ekim 2014, Sayfa 76.
- [1] Prof. Dr. Abdurrahman Çetin, Peygamberimizin Ahlakı, Ensar Neşriyat, 1. Basım, Şubat 2007, İstanbul, Sayfa 47.
- [1] Müslim rivayet etmiştir.
- İmam Nevevî, Riyaz’us-Salihin, Şerhi: Nüzhetü’l Muttakın, Çev: Doç. Dr. Abdülvehhab Öztürk, Kahraman Yayınları, İstanbul 2006, 1. Cilt, sayfa 528
- [1] Tirmizi rivayet etmiş ve hasen sahihtir, demiştir.
- a.g.e. 1. Cilt, sayfa 529.
- [1] Kalem Suresi, 68/4. Feyzü’l Furkan Tefsirli Kur’an-ı Kerim Meali, Prof. Dr. Hasan Tahsin Feyizli.
- [1] Adem Çalışkan, Fuzûlî’nin Su Kasîdesi ve Şerhi, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2004, Sayfa 107.